Виртуалдык активдерди төлөм каражаты катары колдонуунун эл аралык тажрыйбасы тууралуу президенттин басма сөз катчысы Аскат Алагөзов социалдык тармактагы баракчасына жазды.
“Виртуалдык активдер (мындан ары криптовалюта, криптоактив) дүйнө жүзү боюнча кеңири колдонулат, санариптик валюта чөйрөсү дайыма өзгөрүп турат жана аны менен бирге каржы рыногу да өзгөрүп турат. Криптовалюта — бул ар кайсы өлкөлөрдө суроо-талап ар кандай болгон заманбап төлөм ыкмасы. Мамлекеттердин жалпы крипторезервдери болжол менен 560,7 миң ВТС ($32,2 миллиарддан ашык) бааланат, бул жөнгө салуучу органдардын коомдук маалыматты жана расмий билдирүүлөрүн көзөмөлдөөчү Bitcointreasuries кызматынын маалыматы боюнча.
Bitcointreasuries тизмесине Украина жана Кытай кирет — бул өлкөлөрдүн үлүшүнө 236 миңден ашык ($13,5 млрд) туура келген. Рейтинг түзүүчүлөр Украинада 46,351 миң ВТС деп санашат, бирок, албетте, бул мамлекеттин эмес, жеке адамдар катары мамлекеттик кызматкерлердин мүлкү. Канткен менен мындай биткоиндердин саны — 46 миң 351 — мурда Украинанын мамлекеттик кызматкерлеринин декларацияларында көрсөтүлгөн.
Кытай Bitcointreasuries тизмесинде экинчи орунда турат, анын запастары 190 миң ВТС деп бааланат.
Tether компаниясы (USDT эмитенти) жылдын биринчи жарым жылдыгынын жыйынтыгы боюнча $5,2 млрд өлчөмүндө рекорддук киреше жөнүндө отчет берди. Tetherдин АКШ облигацияларындагы резерви дээрлик 100 миллиард долларды түздү. Бул Германия, БАЭ же Австралияга караганда көбүрөөк. Компания айына миллиард доллар киреше табат.
Төмөндө криптовалютаны өз экономикаларына интеграциялоо ыкмаларынын ар түрдүүлүгүн көрсөткөн криптовалютаны колдонгон өлкөлөр келтирилген. Кээ бирлери криптовалютаны расмий төлөм каражаты катары кабыл алышса, башкалары аларды колдонуу жана өнүктүрүү үчүн жагымдуу шарттарды түзүшөт.
Биткоин жана башка криптовалютаны колдонгон эң популярдуу өлкөлөрдүн катарына АКШ, Канада, Улуу Британия, Япония жана Түштүк Корея кирет. Бирок, көпчүлүк криптовалюталар борбордон ажыратылгандыктан жана өкмөт тарабынан жөнгө салынбагандыктан, Алжир, Египет, Ирак, Непал жана Катар сыяктуу кээ бир өлкөлөрдө аларды колдонууга тыюу салынганын белгилей кетүү керек.
Ошентип, криптовалютаны эң көп колдонгон бир нече өлкөлөр бар жана алардын эң чоңу АКШ, Япония, Улуу Британия, Түштүк Корея жана Канада.
Америка Кошмо Штаттары
АКШ эң алгачкы криптобиржаларын жана ар кандай шлюздарды ачкан биринчи өлкө. Бул криптоиндустриясын колдонууда жана өнүктүрүүдө эң активдүү өлкөлөрдүн бири. АКШнын аймагында көптөгөн криптобиржалары, капчыктар жана төлөм системалары, ошондой эле блокчейн-технологиясында иштеген көптөгөн стартаптар бар. АКШ бардык өлкөлөрдүн арасында биткоиндин кармоочусу – эң ири ээси болуп саналат. Өлкөнүн бийликтеринин көзөмөлүндөгү эсептерде, Arkham аналитикалык платформасынын маалыматы боюнча, 213,2 миң ВТС, ошондой эле 50,5 миң ЕТН, дээрлик $122 млн USDT стейблкоинде ж. б.
Япония
Сатоши Накамото Японияда тарыхтагы биринчи криптовалюта болгон Биткоинди ойлоп тапкан. Биткоин расмий мыйзамдуу төлөм каражаты катары таанылган биринчи мамлекеттердин бири болуп Япония саналат. Япония биткоин жана башка криптовалюталарды колдонгон лидер өлкөлөрдүн тизмесинде. Өлкөдө криптовалютаны төлөм катары кабыл алган көптөгөн дүкөндөр жана онлайн кызматтар бар.
Түштүк Корея
Корея ошондой эле криптовалютаны колдонгон эң активдүү өлкөлөрдүн катарына кирет. Өнүгүүнүн ушул өңүтүндө Япония Кореяга чоң санариптик дем берип, аны крипто-багытталган өлкөгө айландырды. Азыр Кореяда адамдар санариптик валюта тармагын өнүктүрүүдө жана инновациялардын пайда болушуна түрткү берүүдө. Түштүк Кореяда криптовалюталык соодагерлер жана инвесторлор көп, ал тургай өкмөт бул тармакты жөнгө салуу боюнча чараларды көрдү.
Швейцария
Швейцария өзүнүн көрүнүктүү технологиялык чөйрөсү жана жагымдуу корпоративдик атмосферасы менен белгилүү. Өлкөдө көптөгөн крипто долбоорлору, ошондой эле көптөгөн криптобиржалары жана капчыктар бар. Криптовалютага кызыккан тургундар Швейцариянын жагымдуу нормативдик чөйрөсүнөн жана капиталга жеткиликтүүлүгүнөн улам күн сайын криптотөлөмдөрүн иштеп чыгуу жана натыйжалуу ишке ашыруу боюнча демилгелерин көтөрүшөт. Швейцариянын айрым кантондорунда мамлекеттик кызматтарга жана салыктарга төлөө үчүн криптовалюталар кабыл алынат. Мисалы, “Крипто өрөөнү” деп аталган Цуг кантонунун жашоочуларга биткоиндор жана эфириумдар менен салыктарды жана мамлекеттик кызматтарды төлөөгө мүмкүнчүлүк берет.
Эстония
Эстония дүйнөдөгү эң санариптик өлкөлөрдүн бири. Ал башка ири мамлекеттер менен катар өзүнүн криптовалюта тармагын активдүү өнүктүрүп жатат. Бул жерде Эстонияны гана эмес, Латвия, Литва, Швеция сыяктуу башка Скандинавия өлкөлөрүн да айта кетүү керек, алар санариптик валюталарды колдонууда жана өнүктүрүүдө көп жагынан мыкты келет. Аларды криптовалютаны колдонгон өлкөлөр деп толук кандуу атаса да болот.
Сальвадор
2021-жылы Сальвадордо расмий төлөм каражаты катары биткоин таанылган. Мыйзам өлкөдөгү бардык соода ишканалары АКШ доллары менен бирге биткоин кабыл алууну талап кылат.
Борбордук Африка Республикасы
2022-жылы Борбордук Африка Республикасы биткоиндерди жергиликтүү валюта, КФА франкы менен катар расмий төлөм каражаты деп жарыялаган.
Германия
Германия криптовалюталарды улуттук деңгээлде расмий төлөм каражаты катары тааныбаса да, өлкө аларды жеке транзакциялар үчүн колдонууга уруксат берет. Компаниялар криптовалюталарды төлөм катары кабыл алышы мүмкүн жана мындай транзакциялар салык мыйзамдары менен жөнгө салынат.
Мальта
Мальта криптовалюталар жана блокчейн-компаниялары үчүн жагымдуу жөнгө салуу чөйрөсүн түздү. Расмий төлөм каражаты болбосо да, криптовалюталар экономиканын ар кандай тармактарында кеңири колдонулат жана кабыл алынат.
Өкмөттөрдүн криптовалюталарды толук кандуу төлөм каражаты катары кабыл алышы менен, алардын жашоочулары үчүн көптөгөн мүмкүнчүлүктөр ачылат.
Дүйнөдө криптовалютаны колдонуу өсүп жаткан бир нече факторлор.
Борбордон ажыратуу: Блокчейн технологиясы ар бир криптовалютанын негизи болуп саналат, ал борборлоштурулган мамлекеттик органдардын катышуусун талап кылбаган борбордон ажыратылган системаларды түзүүгө мүмкүндүк берет. Ошентип, колдонуучулар криптовалютаны өз муктаждыктары үчүн көбүрөөк коопсуздук жана ишенимдүүлүк менен колдоно алышат.
Тез жана арзан транзакциялар: Колдонуучуларга аз комиссияларды жана кыйла тез транзакцияларды камсыз кылган криптобиржалардын жана шлюздардын олуттуу саны бар. Бул криптовалюта өзгөчөлүктөрү адамдар үчүн абдан жагымдуу, анткени алар акча которууга жана төлөмдөрдү тез, арзан жана туруктуу валютада кабыл алууга мүмкүндүк берет.
Анонимдүүлүк: Кээ бир криптовалюта провайдерлери анонимдүүлүктү сунушташат, бул купуялуулукка артыкчылык берген жана санариптик активдеринин коопсуздугун сактоону каалагандар үчүн жагымдуу кылган көптөгөн колдонуучулар үчүн пайдалуу өзгөчөлүктөрдүн бири. Мында банктык сыр сыяктуу эле мамлекет терроризмди (экстремизмди) каржылоого жана кылмыш жолу менен алынган кирешелерди легализациялоого (адалдоого), ошондой эле шектүү операциялардын белгилерин камтыган операциялардын ишке ашырылышына каршы аракеттенүү жана салык салуу боюнча мыйзамдарды сактоо максатында криптовалюталардын капчыктары боюнча маалыматтарды ачуу боюнча криптовалюта провайдерлерине карата талаптарды белгилей алат.
Инновациялык инвестициялык каражат: Көпчүлүк адамдар үчүн криптовалюта кирешелерин көбөйтүү үчүн эң сонун мүмкүнчүлүк, ошондуктан алар криптовалюталарды инвестициялоодон акча табуу мүмкүнчүлүгү катары карашат. Бул учурда, бул криптосалым экенин эстен чыгарбаганыбыз маанилүү — бул олуттуу жана кооптуу бизнес болуп саналат жана мамлекет бул объекттин жогорку туруксуздугу менен байланышкан жоготууларга каршы коргоону камсыз кылбайт.
Акча которуулар: 2018-жылы жер шарынын ар кайсы аймактарындагы мигранттар мекенине 613 млрд.доллардан ашык акча жөнөтүшкөн. Бирок, салттуу банк кызматтарын колдонууда жогорку комиссия алынып жана төлөмдөр жай жүргүзүлөт. Акча которуу боюнча алдыңкы рыноктордун бири болгон Филиппинде жеке адамдарга арзан жана тез акча которууларды жүргүзүүгө мүмкүндүк берген блокчейн технологиясын колдонгон чечимдер бар.
Көптөгөн акча которуулар, ошондой эле акча которуу функциялары камтылган Bitcoin банкоматтар аркылуу жүргүзүлөт. Бул функция жеке адамга британдык фунтту Лондондогу банкоматка салып, кодду алууга мүмкүнчүлүк берет. Код менен банкоматтан акча алуучу акча ала алат. Конвертация жана тез арада акча которуу Биткоиндин жардамы менен ишке ашырылат. Учурда бул функция 100дөн ашык өлкөдө жана 35 түрдүү валютада иштейт.
Дүйнө жүзү боюнча Bitcoin банкоматтарынын саны боюнча статистика жыл сайын туруктуу өсүштү көрсөтүп турат. Coinatmradar маалыматы боюнча, 2016-жылдын январында 501 гана болсо, 2017-жылдын январына карата алардын саны 965ке жеткен. 2018-жылдын январында алардын саны эки эседен ашык көбөйүп, 2 073кө жетти, ал эми 2019-жылдын январына карата дээрлик эки эсеге көбөйүп, 4 112ге жеткен”-деп жазган Аскат Алагөзов.
