1.Өмүр жолу жана кесиптик тандоо
— Болот, өзүңүз тууралуу айтып берсеңиз: кайсы жерде билим алдыңыз жана англис тили мугалими болууга кандайча келип калдыңыз?
Мен 2017-жылы Москвадагы РУДН университетинен лингвистика боюнча магистрлик даража алдым. 2018–2020-жылдары НИУ ВШЭ университетинде финансылык англис тилин, ошондой эле Daimler (Mercedes), Beeline жана РЖД сыяктуу эл аралык компаниялардагы топ-менеджерлерге ишкердик англис тилин үйрөттүм. Ошол эле маалда Denis’ School өңдүү тил мектептеринде күнүмдүк баарлашуу үчүн англис тилин окутуп жүргөм. 2023-жылы АКШга көчүп барып, Чикаго шаарында жашай баштадым. Алгач англис тили мугалими болуп иштей баштадым, бирок бара-бара байкадым: мигранттарга тил үйрөнүүдөн тышкары, жаңы өлкөгө көнүү да абдан кыйын. Ошондо мен үчүн англис тилин үйрөтүү жөн гана кесип эмес, чыныгы миссияга айланды.
— Окуу методикаңыздын өзгөчөлүгү эмнеде?
Менин англис тилин үйрөтүү ыкмам “тилди жашоо куралы катары” колдонуу принциптерине негизделет. Бул — коммуникативдик ыкма, анда грамматикага эмес, тилди күнүмдүк реалдуу турмушта кантип колдонуу керектигине басым жасалат.
Менин сабактарым кадимки академиялык курстардан айырмаланып, грамматикалык эреже эмес, жашоодогу ар кандай кырдаалдарга ылайыкталган: жумушта, ооруканада, балдардын мектебинде, юридикалык же турмуштук маселелерде, расмий документтерди толтурууда колдонулуучу тилге үйрөтөм. Мындан сырткары, мен тил үйрөнүү менен катар эле маданий адаптацияга да өзгөчө көңүл бурам. Мигранттар тил эле эмес, психологиялык тоскоолдуктарга дагы туш болушат — сүйлөөгө болгон коркуу, жалгыздык, өзүнө ишенимдин жоктугу. Ошондуктан менин методикамда эмоционалдык колдоо жана психологиялык туруктуулук элементтери да камтылган. Бул ыкма окуучулардын тезирээк көнүп кетүүсүнө, стрессти жеңүүсүнө жана коомго интеграцияланышына жардам берет.
2. Жеткишкендиктер жана автордук методикалар
— Өзүңүз иштеп чыккан автордук методикалар же окуу материалдары барбы?
Ооба, мен мигранттарга англис тилин реалдуу турмуштук шарттарда үйрөнүүгө жардам бере турган бир нече атайын программаларды иштеп чыккам. Алардын арасында — Trucker’s English (дальнобойщиктер үчүн), Everyday English for Migrants, English for Moms жана Workplace English деген курстар бар. Булардын баары конкреттүү максаттар үчүн түзүлгөн.
— Trucker’s English тууралуу кеңири айтып берсеңиз.
Trucker’s English — бул жөн гана курс эмес, АКШда жүк ташуучу айдоочу болууну каалагандар үчүн комплекстүү адаптация программасы. Биз курста кесиптик терминологияны, логистиканын негиздерин жана америкалык жол эрежелерин үйрөнөбүз.
Мындан тышкары, студенттер DOT инспекторлору, полиция кызматкерлери, диспетчерлер жана брокерлер менен баарлашуу ыкмаларын өздөштүрүшөт — бул кесипке тиешеси бар адамдар менен күн сайын байланышта болушат. Бул курс мигранттарга CDL лицензиясын алуу менен гана чектелбестен, кесиптик жактан иштөөгө, киреше табууга жана жаңы чөйрөдө өзүн эркин сезүүгө жардам берет.
— Калган курстарыңыз жөнүндө да айтып өтүңүз.
Everyday English for Migrants — бул күнүмдүк жашоодогу маселелерди чечүүгө багытталган курс: дүкөнгө баруу, ооруканага кайрылуу, документтерди толтуруу ж.б.
English for Moms — бул миграцияда жүргөн энелер үчүн курс, алардын балдарынын мектеп жана социалдык жашоосуна аралашуусуна көмөктөшөт. Энелер мугалимдер, дарыгерлер жана коңшулар менен байланыш түзүп үйрөнүшөт.
Workplace English — бул жумуш издеп жаткандар үчүн атайын түзүлгөн курс. Биз бул жерде резюме жазууну, маектешүүгө даярданууну жана жумуш берүүчүлөр, кесиптештер менен кантип туура баарлашуу керектигин үйрөтөбүз.
— Чикагодо жана КМШ өлкөлөрүндө кандай билим берүү долбоорлорунда катыштыңыз?
Чикагодо мен ар кандай НПОлор менен кызматташам. Маселен, Kelechek Jashtar Yntymagy уюму менен биргеликте англис тили боюнча бир айлык акысыз сабактарды өткөрдүк. Уюм бизге кеңсе бөлүп берди, ал эми мен китептерди жана бардык керектүү материалдарды сатып алып, сабактарды өзүм өткөрдүм. Ошондой эле Kyrgyz Community Center жана Tajik Community Center менен тыгыз кызматташам — бул борборлордо биз тил үйрөнүүнүн акысыз сабактарын уюштурабыз.
Мындан тышкары, Akadeti билим берүү платформасы менен биргеликте КМШ өлкөлөрүндөгү жарандар үчүн акысыз онлайн сабактарды өткөрөбүз. Бул алыскы аймактардагы, азырынча АКШга келе элек же жөн гана тил үйрөнүүгө кызыккандарга кеңири мүмкүнчүлүк берет. Мен үчүн бул долбоорлор — жөн эле жумуш эмес, элге билим берүү, адаптацияга жана келечекке ишеним берүүчү миссия.
— Бул долбоорлордо уюштуруучулук же лидерлик ролуңуз болгонбу?
Ооба, бул демилгелердин баарында мен жөн гана мугалим болбостон, башынан аягына чейин демилгечи, уюштуруучу жана академиялык бөлүмдүн жетекчиси катары иштедим.
Мисалы, Kelechek Jashtar Yntymagy менен өткөрүлгөн акысыз айлык сабактардын идеясын мен сунуштагам, окуу программасын түздүм, китептерди сатып алып, толугу менен өзүм алып бардым.
Ошол эле Kyrgyz Community Center жана Tajik Community Center менен кызматташууда да — мен сабактарды гана өткөрбөстөн, окуу материалдарын түзүү, сабак өткөрүү, студенттердин жетишкендиктерин көзөмөлдөө иштерин толугу менен өз мойнума алам.
Akadeti менен иштегенде дагы — мен жөн гана спикер эмес, курстардын автору, куратору жана онлайн сабактардын негизги алып баруучусумун.
3. Контекст жана мааниси
— Эмне үчүн СА жана КМШ өлкөлөрүнөн келген мигранттар үчүн сиздин ишиңиз өзгөчө маанилүү?
Бул аймактардан келген мигранттар көп учурда тил жана маданий тоскоолдуктарга кабылышат. Көпчүлүгү англис тилин азыраак билип келишет, бул болсо алардын иштөөсүнө, окуусуна, дарыгерлер менен байланыш түзүүсүнө жана коомдук турмушка катышуусуна тоскоол болот. Мындай шартта адамдар өзүн обочо сезип, коомдон четтеп калышат. Менин курстарым ошол тоскоолдуктарды жоюп, коркууну басып, адамдардын өзүнө болгон ишенимин кайтарууга багытталган.
Мындан тышкары, биз ар бейшемби күнү саат 19:00дө Talking Clubs with locals уюштурабыз. Бул жолугушууларга мигранттар менен катар жергиликтүү чиркөөлөрдөн келген волонтёрлор да катышат. Алар жардам берип, тажрыйбасы менен бөлүшүп, достук мамиле түзүшөт. Мунун натыйжасында, мигранттар тилди практикалоо менен катар жаңы досторду табышат, коомдун бөлүгү болуп сезишет.
— Сиздин курстарыңыз экономиканын жана жергиликтүү коомчулуктардын өнүгүшүнө кандай таасир тийгизет?
— Таасири абдан байкалаарлык. Мисалы, Trucker’s English курсуна катышкан бүтүрүүчүлөр CDL (жүк ташуучу айдоочулук лицензия) сынагынан ийгиликтүү өтүп, АКШнын негизги тармактарынын бири болгон логистика чөйрөсүндө иштеп башташат.
Үйүндө отурган аялдар болсо, English for Moms курсун бүткөндөн кийин бала бакчаларда, мектептерде же социалдык кызматтарда иштей башташты. Башка студенттер өндүрүштө же кызмат көрсөтүү тармагында жумушка орношушту. Алардын баары эми салык төлөгөн, коомдун активдүү мүчөлөрү болуп калышты жана жергиликтүү коомчулуктарга түз салым кошуп жатышат.
Talking Clubs бул процессти дагы да күчөтөт: мигранттар жергиликтүү тургундар менен баарлашууга үйрөнүшөт, күнүмдүк жашоодогу кырдаалдардан коркпой калышат. Ал эми чиркөөлөрдөн келген ыктыярчылардын катышуусу — маданий жана руханий байланыш түзүүгө өбөлгө болот. Бул коомдор ортосундагы тоскоолдуктарды жоюп, көпүрө курууга жардам берет.
4. Объективдүү көз караш: Кыйынчылыктар жана натыйжалар
— Мигранттар англис тилин үйрөнүүдө кандай кыйынчылыктарга туш болушат жана сиз аларды кантип жеңүүгө жардам бересиз?
— Эң негизги көйгөй — өзүнө ишенбөөчүлүк. Көптөр “кеч болуп калды”, “мен эч качан сүйлөй албайм” деп ойлошот. Мен болсо аларга өзүнө ишенүүгө жардам берем, коопсуз жана достук атмосфера түзүп берем. Биз жөнөкөй нерседен баштап, акырындык менен чыныгы жыйынтыктарга жетебиз.
— Окуучуларыңыз кандай жетишкендиктерге жетишти? Мисал келтире аласызбы?
— Trucker’s English курсунан 40тан ашуун адам CDL экзаменин тапшырып, жумушка орношту. Үйдөн чыга албаган айымдар азыр тарбиячы жардамчысы, клиникада ассистент болуп иштеп жатышат. Бул алардын жашоосундагы реалдуу өзгөрүүлөр.
— Сиздин ишиңизди кесиптештер жана коомчулуктар кандай баалашат?
— Мени көп учурда тренингдерге жана семинарларга чакырышат. Кесиптештерим менин методдорумду жандуу, практикалык жана натыйжалуу деп баалашат. Мигранттык коомчулуктар менин долбоорлорумду колдоп, өздөрүнүн тааныштарын жиберип турушат.
5. Жеке катышуу жана мотивация
— Бул долбоорлордо сиздин жеке ролуңуз кандай? Эмне сизден көз каранды?
— Мен бул курстардын негиздөөчүсү, методисти, окутуучусу жана уюштуруучусумун. Бардык программалар жана методикалар — менин автордук иштеп чыгуум. Мен сабактарды өзүм өткөрөм, ар бир окуучуга индивидуалдуу ыкма табам, алардын жетишкендиктерин көзөмөлдөп турам жана материалдарды дайыма өркүндөтүп жатам.
— Мигранттарга англис тилин үйрөтүү сиз үчүн жеке эмнени билдирет?
— Бул мен үчүн абдан чоң сыймык. Айрым учурларда адамдар болгону бир эле сүйлөмдү айтышат — бирок ошол учурда көзүнө жаш тегеренип кетет. Себеби ал биринчи жолу сүйлөп жатканы үчүн эмес, аны бирөө угуп, түшүнүп жатканы үчүн. Бул — менин ишимдеги эң кымбат нерсе.
— Келечекте кандай пландарыңыз бар? Эл аралык долбоорлорду пландап жатасызбы?
— Ооба, учурда мен онлайн платформа түзүү үстүндө иштеп жатам, ал аркылуу дүйнөнүн каалаган жеринен адамдар менин программаларым менен англис тилин үйрөнө алышат. Ошондой эле Кыргызстан жана башка КМШ өлкөлөрүндөгү уюмдар менен кызматташууну кеңейтүүнү каалайм.
— Америкада англис тилин үйрөнө баштаган адамдарга кандай кеңеш бересиз?
— Коркпогула. Силер жалгыз эмессиңер. Жаңы үйрөнүлгөн бир гана этиш болсо да — бул жеңиш. Өзүңөрдү башкалар менен салыштырбагыла. Өз ылдамдыгыңар менен үйрөнгүлө. Баары мүмкүн — эң негизгиси баштоо!
